Dissosiyatif Kişilik Bozukluğu Nedir?
İlk olarak 1791'de teşhis edildi.O zamanlar, hipnoz (daha sonra hayvan manyetizması olarak biliniyordu) oldukça popülerdi ve hipnoz uygulayan bir doktor, bunu iki farklı kişilik - normal kişilik - arasında geçiş yapan bir hastayı tedavi etmek için kullandı.Alman kadın ve Fransız bir kadının kişiliği.Hipnoz altında, Fransız kişiliği kolaylıkla ortaya çıkarılabilir ve bir seansın sonunda, Alman kişiliği hipnotik durumdan ortaya çıkar.Belgelenen ilk gerçek tedavi 1905'te Morton Prince tarafından yapıldı.Üç farklı kişiliği sergileyen sahte bir hasta olan "Bayan Beauchamp" hakkındaki hikayesini yayınladı.Kişilikleri yeniden bütünleştirmeyi ve onları bilinçaltına geri zorlamayı - kendi hesabına - girişiminde bulundu ve tamamen başarılı oldu, bu da birleşik ve kalıcı bir kişilikle sonuçlandı.
Dissosiyatif Kişilik Bozukluğu (DKB) çoklu kişilik bozukluğunun yeni adlandırılmış halidir. Disosiyatif Bozukluklar olarak tanımlanan psikolojik bozukluklardan biridir. Bilinç, hafıza, kimlik ve algının parçalanması durumunu ifade eder.
Kişilik bozuklukları üç gurupta incelenmektedir:
A-
- Paranoid Kişilik Bozukluğu
- Şizoid Kişilik Bozukluğu
- Şizotipal Kişilik Bozukluğu
B-
- Antisosyal Kişilik Bozukluğu
- Borderline Kişilik Bozukluğu
- Histeriyonik Kişilik Bozukluğu
- Narsistik Kişilik Bozukluğu
C-
- Çekingen Kişilik Bozukluğu
- Bağımlı Kişilik Bozukluğu
- Obsesif-Kompulsif Kişilik Bozukluğu
DSM-IV e göre kişilik bozuklukları 3 küme altında toplanır ve 9 kategoriye ayrılır. A Kümesi: 3 tiptir; paranoid, şizoid ve şizotipal. Bu hastalar garip ve sıra dışı davranışlar sergiler. B Kümesi: 4 tiptir; histriyonik,borderline,narsisistik, antisosyal. Bunlar drmatik, duygusal-dürtüseldir. C Kümesi: 3 tiptir; obsesif-kompulsif, çekingen, bağımlı.
Çoklu Kişilik Bozukluğu Belirtileri?
Çoklu kişilik bozukluğu tanısının konulabilmesi için birçok belirtinin görülmesi gerekir. Bu teşhis konurken hastalar 7 yıl kadar doktor gözetiminde olur. Çoklu kişilik bozukluğu nasıl anlaşılır diye bakacak olursak özellikle bazı durumlara dikkat edilerek anlaşılabileceğini söyleyebiliriz. Çoklu kişilik bozukluğu yaşayan kişilerin %99’u çocukluklarında çok rahatsız edici bir travma geçirmiş olur.Yani çoklu kişilik bozukluğu genetik mi sorusunun yanıtı büyük ölçüde hayır olacaktır. Çoklu kişilik bozukluğunun en önemli nedeni travma öyküsüdür.
Her yaşta ortaya çıkabilir.Kadınların, erkeklere oranla DKB olması daha yüksek orandadır.
Oluşan alt kişiliklere alter denir.Alterlerin yaş, beden, meslek, cinsiyet algıları faklı farklı olabilir.DKB’li bir kişi, alterin hâkim olduğu zamanlardaki diğer kişilik durumlarının ya da anılarının farkında olabilir de olmayabilir de.Stres ya da bir travmayı hatırlatan herhangi bir şey, her an alterin ortaya çıkması için tetikleyici olabilir.
Çoklu kişilik bozukluğu olan kişiler su sorunları yaşar;
- İçlerinde farklı davranmalarına neden olan başka bir insan olduğunu düşünürler. Böyle tepkiler Borderline kişilik bozukluğu ve Bipolar hastaları ile karıştırılmamalıdır.
- Hastalar benlik yitimi (depersonalizasyon), gerçeklikten kopma ve amnezi (bir çeşit hafıza kaybı) ile karşı karşıya kalırlar. Benlik yitimi yaşayan hastalar kendi vücutlarına dışarıdan bakıyormuş gibi hissederler.Gerçekliğin kaybolması dünyanın gerçek olmadığı izlenimini uyandırır.
- DID'deki alterler “kendi kimliklerine sahiptirler, bir inisiyatif ve deneyim merkezini içerirler, hastanın genel olarak nasıl görüldüğünden veya algılandığından farklı olabilen karakteristik bir benlik temsiline sahiptirler, kendi otobiyografik hafızalarına sahiptirler,kendi eylemleri ve deneyimleri olarak anladıklarını diğer değiştiriciler tarafından yapılan deneyimlenenlerden ayırır ve kendi deneyimlerine, eylemlerine,düşüncelerine sahip olma duygusuna sahiptirler.Sahiplenme duygusundan ve bir duygudan yoksun olabilirler.
- Kişilik bozukluğu olan bireyler zihinsel tasarımlarının etkisiyle kendi içlerinde yaşadıkları karmaşık süreçleri dış dünyaya ve ilişkide oldukları kişilere yansıtarak, diğerleri üzerinden yaşama eğilimi gösterirler.
- Komut veren yaptıklarını yönlendiren sesler duyarlar.
- 2 veya daha çok kişiliğe sahip olmak.Bu kişiliklerin her biri kendilerine has düşünce ve algılama yapılarına sahip olmalı.
- Ağır kişilik bozukluğu gösteren hastalarda ciddi üstbenlik(süperego) kusurları görülmektedir.
- DID teşhisi konan hastalar, bazı girişimlerle sıklıkla kronik intihar duyguları görülmekte.Cinsel karışıklık sıktır, ancak hastalar genellikle libido azalması ve orgazm olamama durumu görüldü.
- İşitme sesleri, hafıza kaybı dönemleri, duyarsızlaşma dönemleri de var olmakta ve benlikten bahsederken çoğul (“ben” yerine “biz”) kullanabilirler.
- Çok uzun süre hiçbir şey yapmadan aynı noktaya bakarak durular.
- DKB sorunu olanların hafızalarında belli dönemler blok olarak silinir. İki yıl önce gittiğiniz tatile ilişkin hiçbir şey hatırlamayabilir. Bu kişiler hayat hikayelerini kesintisiz olarak hatırlamazlar adeta filmde kopmalar olur. Çok dalgın olurlar ve sizinle aynı ortamda iken dalıp giderler.
- Ortaya çıkan belirtiler doğrudan bir madde kullanımına ve başka bir hastalığa bağlı olmamalıdır.
- Bir yere giderler ancak oraya nasıl gittiklerini bilmezler.
- Çevreleri tarafından sürekli yalan söylemekle suçlanırlar.
- Eşyalarının nereden nasıl geldiğini bilmezler.
DKB Nedenleri
- Çocukluk döneminde yaşanan cinsel istismar,
- Çocukluk döneminde yaşanan duygusal ya da fiziksel şiddet,
- Kazalar, doğal felaketler ve savaş gibi olaylara tanık olunması,
- Çok stresli bir deneyim yaşamış olmak,
- Ensest ilişkiye maruz kalmış olma,
- Merkezi sinir sistemi bozuklukları,
- Ebeveynlerin çocuklarını yetiştirirken sergiledikleri tutumlar,
- Bilinçaltı faktörler,
- Çevresel faktörler,
- Biyolojik faktörler,
- Ebeveynler arasındaki sürekli geçimsizlik,
- Hastanede yatmayı gerektiren bedensel bir hastalık,
- Çocuğun psikolojik ve fizyolojik ihtiyaçlarının görmezlikten gelinmesi durumları olabilir.
Çoklu Kişilik Tedavisi Nasıl Yapılır?
Disosiyatif bozuklukları tıbben teşhis eden hiçbir laboratuvar testi olmasa da, kan testleri veya görüntüleme (X-ışınları, BT taramaları veya MR) gibi çeşitli tanı testleri, fiziksel hastalıkları veya ilaçların yan etkilerini ekarte etmek için kullanılabilir. Fiziksel bir hastalık bulunamazsa, kişi, zihinsel hastalıkları teşhis ve tedavi etmek için özel olarak eğitilmiş bir psikiyatr, psikolog veya psikiyatrik sosyal hizmet uzmanı gibi bir zihinsel sağlık uzmanına yönlendirilebilir. Kişinin geçmiş deneyimlerini ve mevcut işleyişini tam olarak görmek için klinik görüşmeler yapacaklardır. Bazı psikiyatr ve psikologlar, özel testleri (örneğin, Dissosiyatif Deneyim Ölçeği-DES) ya da Dissosiyatif İçin Yapılandırılmış Klinik Görüşme (Structured Clinical Interview for Dissociation) (SCID-D) gibi standart bir görüşmeyi kullanabilirler.
Kişilik bozukluğu vakalarının tedavi için başvuru oranları yüksek değildir.Özellikle ciddi sorunlara yol açan sınırda kişilik bozukluğu ve çekingen kişilik bozukluğu vakaları daha çok tedavi gereksinimi duyarlarken; anti- sosyal kişilik bozukluğu vakaları, ancak bir suç işlediklerinde tedavi edilmek üzere yasal yollardan gönderildiklerinde ya da alacakları cezaları hafifletebilmek amacıyla kendiliklerinden başvururlar.
Kişilik bozukluklarının tedavisi, ortalama 4-6 yıl sürmektedir ve hepsi tam olarak tedavi olmasalar bile, olumlu sonuç alma oranı eskiden düşünülene göre oldukça yüksektir.
Kişilik bozukluklarında kimlik bölünmesi, algı parçalanması çok farklı şekilde yaşanabilir. Hastanın uzun süre gözlemlenmesi bu nedenle çok önemlidir.Tanı konduktan sonra hastalığın türüne ve hastanın durumuna göre tedavi yöntemleri belirlenir. Çoklu kişilik bozukluğunda uygulanan tedavi yöntemleri şunlardır;
- Bilişsel-davranışçı terapi,
- EMDR(Göz Hareketi Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme),
- Hipnoz, ilk kez 1700'lerin sonlarında keşfedildiğinde, DKB için tipik tedavi şeklidir.
- Aile terapisi,
- Diyalektik davranış terapisi,
- Klinik Hipnoz,
- İlaç tedavileri,
- Yaratıcı tedaviler,
- Meditasyon ve gevşeme teknikleridir.
Travma sonrası stres bozukluğu, duygudurum bozuklukları, anksiyete bozuklukları, uyku bozuklukları, sınır kişilik bozukluğu (borderline) veya psikoz gibi diğer mental sağlık sorunlarıyla ‘birlikte’ teşhis ve tedavi edilebilir. Ayrıca bağımlılıklar, kendine zarar verme ve/veya intihar düşünceleri için tedavi edilebilirler.
YORUMLAR:
0 comments: