Gökyüzü Neden Mavi?
Güneş'ten çıkan görünür ışık, farklı dalga boyunda ışıklara tekabül eden birçok renkte -mor,mavi,yeşil,sarı,turuncu,kırmızı- gelir (Dalga boyu, dalga havada veya uzayda yol alırken iki tepe noktasının arasındaki mesafedir).
En kısa dalga boyları mor ve mavi ışık dalgalarının kimlerdir; en uzunlar da turuncu ve kırmızının.
Bizim renk olarak algıladığımız şey gözlerimizin ve beynimizin bu dalga boylarını okuma biçimidir (ışık dalga boylarını görünen renklere değil de, mesela işitilen seslere dönüştürmemiz pekâlâ mümkündü; ama duyularımız bu şekilde evrimleşmiş değil.)
Spektrumdaki bütün o gökkuşağı renkleri güneş ışığındaki gibi birbirine karışınca hemen hemen beyaz görünürler. Bu dalgalar hep birlikte, Güneş'le Dünya arasındaki 150 milyon km mesafeyi ..8 dakikada geçerek gelir. Çoğunlukla azot ve oksijen moleküllerinden oluşan atmosfere çarparlar.
Bazı dalgalar hava tarafından uzaya geri yansıtılır. Bazıları, ışık yere varmadan önce sağa sola yansır ve bir gözküresi tarafından algılanabilir.
Işık dalgalarının atmosferde böyle sağa sola yansımasına "saçılma" denir.
Ama hava molekülleri bütün ışık dalgalarını tamamen eşit şekilde saçmaz. Moleküllerin büyüklüğünden çok daha uzun dalga boyları daha az saçılır; moleküllerin üzerinden taşarlar ve varlıklarından pek etkilenmezler. Moleküllerin büyüklüğüne yakın dalga boyları daha çok saçılır. Dalgalar da kendileri kadar büyük dalga boylarını hiçe saymada zorlanır.
Daha kısa, yani mor ve mavi ışıkta saptadığımız dalga boyları, daha uzun -yani turuncu ve kırmızı ışıkta saptadığımız- dalga boylarına göre daha fazla saçılır.
Bulutsuz bir günde başımızı kaldırıp da mavi göğe hayranlıkla baktığımızda, güneş ışığındaki kısa dalgaların öncelikli saçılımına tanık oluyoruz.
Buna, bu durumun ilk tutarlı açıklamasını yapmış olan İngiliz fizikçinin adıyla "Rayleigh Saçılımı" denir.
Sigara dumanı da yine bu nedenle maviye yakındır: Oluşturduğu partiküller hemen hemen mavi ışığın dalga boyu büyüklüğündedir.
Kaynaklar:
•Carl SAGAN (Soluk Mavi Nokta)
YORUMLAR:
0 comments: